Letterkundig Museum

Aura

In het Pantheon in het Letterkundig Museum zijn Nederlandse en Vlaamse schrijvers vanaf de middeleeuwen tot heden te bewonderen. Er is hier van alles te zien, zoals originele handschriften van Vasalis en Heijermans, maar ook het carnavalskostuum van Lucebert. Een voorbeeld van een object dat hier aura heeft, is de eerste brief van Aagje Deken aan Betje Wolff. Walter Benjamin definieerde aura als ‘the here and now of the work of art - its unique existence in a particular place’. Nu is een brief natuurlijk geen kunstwerk, maar wanneer we kijken naar de historische context krijgt deze brief toch aura. Deken beschuldigt Wolff in de brief namelijk ‘zoetheden’ en ‘grilligheden’, waarmee zij doelde op haar losbandige gedrag. Wolff reageerde hierop door Deken uit te nodigen haar persoonlijk te ontmoeten om de waarheid te achterhalen. De vrouwen konden het goed met elkaar vinden en schreven samen succesvolle romans, waaronder Sara Burgerhart, de eerste Nederlandse briefroman. Deze brief is dus de aanleiding voor het ontstaan van een belangrijk schrijversduo uit de Nederlandse literatuurgeschiedenis.

Zoals gezegd heeft het aura volgens Benjamin te maken met de authenticiteit en uniciteit van een kunstwerk. Een kunstwerk wordt immers maar één keer gemaakt en is daarmee niet herhaalbaar. Benjamin ging met reproduceerbaarheid vooral in op beeldende kunst. Op literatuur is dit begrip lastiger te betrekken, omdat boeken immers altijd worden gedrukt en dus gereproduceerd. Deze brief is echter niet reproduceerbaar; het is door Deken op een zeker moment geschreven. We zien haar handschrift en het papier dat zij zelf heeft beschreven. Deze brief heeft daarom zeker aura.

Opdracht 5 VWO
Een opdracht om leerlingen uit 5 VWO kennis te laten maken met het begrip aura is de volgende: De leerlingen lezen op school de roman Terug tot Ina Damman. In het Letterkundig Museum zijn twee versies van dit boek te vinden, namelijk het originele handschrift van Vestdijk en een digitale versie hiervan (het handschrift wordt op een muur geprojecteerd, alsof het op de muur wordt geschreven). Vervolgens vergelijken zij deze drie versies van de roman. Zij beantwoorden dan de volgende vragen: Wat zijn de verschillen tussen de drie versies? Welke versie heeft volgens jou het meeste aura en waarom dan?