Erfgoed en authenticiteit

Het konijn van Reve

2a) “So, heritage may willfully reproduce the myths and legends that historians strive to dispel,” schrijft Lowenthal. In het Letterkundig Museum zijn diverse objecten te vinden die meer mythes over de literatuurgeschiedenis reproduceren dan dat ze een historische werkelijkheid representeren. Een voorbeeld hiervan is te vinden in de afdeling ‘Biografie’. Hier zijn verschillende voorwerpen die ooit eigendom van een schrijver waren, te vinden. Zo ook het knuffelkonijn van Gerard Reve. Dit diertje speelt een rol in Reves debuutroman De Avonden.

In de eerste instantie dacht ik dat dit voorwerp geplaatst was om authenticiteit te creëren, om te bewijzen dat het echt bestond (zoals bij 2b wordt uitgelegd), maar dit zou merkwaardig zijn. De Avonden is een roman. Het is niet nodig om te bewijzen dat onderdelen van de roman waar zijn; dit roept juist meer vragen op. Ging Reve ook zo met zijn knuffel om? Wat zijn de andere overeenkomsten tussen de hoofdpersoon van De Avonden en Reve? Het interessante aan de aanwezigheid van dit object is dat het naadloos aansluit bij de manier waarop Reve zichzelf positioneerde. Hij was als geen ander bezig met het mystificeren van zijn leven, door telkens nieuwe, bizarre dingen te verklaren en dan weer radicaal van standpunt te veranderen. Het knuffelkonijn creëert nu een mythe, maar tegelijkertijd geeft het op een ander niveau ook de waarheid weer.

Bewijs van het denken

2b) Lowenthal omschrijft de kracht van authenticiteit als “public trust that material things, unlike words, did not lie (..) what can be seen and touched must be true” (1999). Bijna ieder object in het museum bezit een dergelijke authenticiteit. Het grootste gedeelte van de collectie bestaat uit unieke en onvervangbare exemplaren: handgeschreven versies van manuscripten, oude brieven, vergeelde krantenknipsels. Hoewel deze objecten hun importantie vroeger vooral te danken hadden aan de woorden die erop staan, kunnen we ze in het museum toch niet meer als voornamelijk talige objecten beschouwen. De brief, die eerst bedoeld was om een boodschap over te brengen, verandert nu in een ander soort medium. Het is niet langer iets dat gelezen moet worden (dat lukt vaak niet eens), het wordt een illustratie, het bewijs van de gedachtegang en daarmee het bestaan van de schrijver.  Waar hij en zijn werk eerst tot een vaag en donker verleden behoorden, worden ze door het in de vitrine plaatsen eindelijk concreet en tastbaar. Geloofwaardig zelfs.